Άρθρο του Επίκ. καθηγητή Ιστορίας ΑΠΘ Κυριάκου Χατζηκυριακίδη
Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου τον Οκτώβριο του 1940 ο Νέος Κουκλουτζάς αποτέλεσε κέντρο επιστράτευσης του Νομού Θεσσαλονίκης. Όπως προκύπτει από τα κοινοτικά έγγραφα, δημόσια και ιδιωτικά κτήρια εντός της Κοινότητας Ν. Κορδελιού επιτάχθηκαν από τη Στρατιωτική Υπηρεσία στο χρονικό διάστημα 28 Οκτωβρίου-15 Νοεμβρίου 1940, και χρησιμοποιήθηκαν είτε ως αποθήκες υλικού και χώροι διαμονής των στρατιωτών είτε ως διοικήσεις των Λόχων και του 35ου Συντάγματος Επιστρατεύσεως Πεζικού.
Τα στοιχεία αντλήθηκαν από την έκδοση του πρώην Δήμου Ευόσμου, Κυρ. Χατζηκυριακίδης, Εύοσμος. Η ιστορία του τόπου και των ανθρώπων του, Θεσσαλονίκη 2008, σ. 56-61, καθώς και από την έρευνα που το Δημοτικό Ιστορικό Αρχείο διεξήγαγε στα αρχεία του Δήμου και της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού/ΓΕΣ.
α) το Δημοτικό Σχολείο (οικία Στ. Μεϊμάρογλου επί της σημερινής οδού 28ης Οκτωβρίου), που χρησιμοποιήθηκε για τις Διοικήσεις των Λόχων, β) την περικαλλή οικία του απόστρατου αξιωματικού Δημ. Κοντικάκη, στην οποία εγκαταστάθηκε η Διοίκηση του Συντάγματος (και αυτό επί της σημερινής οδού 28ης Οκτωβρίου, απέναντι από το 1ο και 14ο Δημοτικά Σχολεία), γ) το γραφείο του Ι. Ν. Αγίου Αθανασίου, που χρησιμοποιήθηκε για τη στέγαση του Γραφείου Λόχου, δ) το κατάστημα Κυρ. Θεολόγου ως Γραφείο Στρατολόγησης, ε) την κατοικία του Κ. Εγγλέζου ως γραφείο Τάγματος, στ) τα παραπήγματα του κτηνοτρόφου Μητρούση Ζώγα για το στάβλισμα των αλόγων κ.λπ.
Στο Νέο Κορδελιό η οικία και το κατάστημα (καφενείο) του Φιλίππου Φλώρου χρησιμοποιήθηκαν για τον στρατωνισμό ανδρών, ενώ στο Κάτω/Νέο Χαρμάνκιοϊ το Δημοτικό Σχολείο αποτέλεσε την έδρα του Λόχου Ασφαλείας, και το αρμενικό Δημοτικό Σχολείο χρησιμοποιήθηκε για τον στρατωνισμό διερχόμενων τμημάτων (σημ.: περιορισμένος αριθμός Αρμενίων είχαν εγκατασταθεί στον οικισμό του Κάτω Χαρμάνκιοϊ από το 1922).
Ο φόβος των βομβαρδισμών ήταν διάχυτος στον άμαχο πληθυσμό, αφού πολύ αργότερα κατασκευάστηκαν υποτυπώδη καταφύγια σε κάθε σπίτι. Οι κάτοικοι παραπονούνταν μάλιστα στον πρόεδρο ότι οι ντόπιοι βοσκοί εξακολουθούσαν να διέρχονται με τα κοπάδια τους μέσα από τον οικισμό και τις αυλές τους κατά τη διάρκεια της ημέρας, προκαλώντας έτσι το στόχο των εχθρικών αεροπορικών επιδρομών και θέτοντας, κατά συνέπεια, σε κίνδυνο τις ζωές όλων των κατοίκων. Για το λόγο αυτό παρακαλούσαν τον πρόεδρο και εκείνος με τη σειρά του την Εποπτεία Αγροφυλακής Θεσσαλονίκης να επιβληθεί απαγόρευση της διέλευσης των ποιμένων και των προβάτων τους από το εσωτερικό της Κοινότητας, κυρίως από τον Ν. Κουκλουτζά που τα ζώα ήταν πολυάριθμα λόγω της κύριας κτηνοτροφικής ασχολίας των κατοίκων του. Επίσης, με απόφαση της Κοινότητας οι κοινοτικοί πετρελαιοφανοί -όπου υπήρχαν αυτοί στους δρόμους της- ήταν σβηστοί, δημιουργώντας συσκότιση για περισσότερη ασφάλεια και οικονομία. Για τον ίδιο λόγο, ακόμη, η Κοινότητα είχε προχωρήσει στην οργάνωση Σώματος Παθητικής Αεράμυνας (κατασκευή υδροστομίων πυρκαγιάς), κατά το παράδειγμα πολλών άλλων κοινοτήτων, χωρίς όμως δυστυχώς τη βοήθεια της παρακείμενης Αποθήκης Σκευής Μηχανικού Θεσσαλονίκης, η οποία αδυνατούσε να της προμηθεύσει πυροσβεστικές αντλίες ή βυτία νερού.
Παράλληλα με τις πολεμικές προετοιμασίες της Κοινότητας έκδηλος ήταν ο ενθουσιασμός και η αποφασιστικότητα του λαού για αγώνα. Πολλά παλικάρια του τόπου μας, αλλά και έφεδροι από την Παλαιά Ελλάδα, την Κρήτη και την ομογένεια (όπως π.χ. την Αίγυπτο), έσπευσαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην πατρίδα, αποφασισμένοι να θυσιάσουν και την ίδια την ζωή τους ακόμη.
Ο υπαξιωματικός (δεκανέας 3ου Συντάγματος ΠΒ) Εμμανουήλ Γ. Μπενής και οι: Χρυσσός Βασ. Κελέκης (Στρ 50ού Συντάγματος ΠΖ), Παναγιώτης Αθ. Μπαργιώτης (Στρ 50ού Συντάγματος ΠΖ), Κωνσταντίνος Σωτ. Κοντός (Στρ 4ου Τάγματος Πολυβόλων Κινήσεως), Αλέξανδρος Εμμ. Μαξούρας (Στρ 50ού Συντάγματος ΠΖ) και Κωνσταντίνος Παρ. Διολετζής (Στρ 50ού Συντάγματος ΠΖ) ήταν οι νέοι, κάτοικοι του Ν. Κουκλουτζά, που έχασαν τη ζωή τους μαχόμενοι στο αλβανικό μέτωπο στο χρονικό διάστημα Δεκεμβρίου 1940-Ιανουαρίου 1941.
Από το Ν. Κορδελιό και το Κάτω/Νέο Χαρμάνκιοϊ υπέρ της πατρίδας έπεσαν οι: Σάββας Νικ. Ιντζίρης (Στρ 67ου Συντάγματος ΠΖ), Ιωάννης Σωτ. Παπαδόπουλος (Στρ 50ού Συντάγματος ΠΖ), Χαράλαμπος Εμμ. Σαμιωτάκης-Σάμιος (Στρ 4ου Τάγματος Πολυβόλων Κινήσεως), Περικλής Χαρ. Σωφρονιάδης (Στρ ΧΙ Συνοριακού Τομέα ΠΖ), Χρήστος Δημ. Φιλιππίδης (Στρ 50ού Συντάγματος ΠΖ).
Η άμεση αντίδραση στην αιφνιδιαστική ιταλική επίθεση, η προέλαση του Ελληνικού Στρατού στα χιονισμένα βουνά και η απελευθέρωση των πόλεων της Β. Ηπείρου γέμισε με περηφάνια το Πανελλήνιο και φυσικά και τους κατοίκους τής Κοινότητας, οι οποίοι έσπευσαν να δώσουν τα ονόματα της Χιμάρας, του Αργυροκάστρου και των Αγίων Σαράντα σε οδούς του Ν. Κουκλουτζά. Όμως το κλίμα της δικαιολογημένης ευφορίας γρήγορα άλλαξε. Την παταγώδη αποτυχία του Μουσολίνι ήρθε να «διορθώσει» η ναζιστική Γερμανία με τις ισχυρές δυνάμεις της, οι οποίες και επέβαλαν την Κατοχή στην Ελλάδα, με τις γνωστές ολέθριες συνέπειες (1941-1944).
Για όλους τους συντοπίτες μας ήρωες, με εξαίρεση τον Νικ. Ιντζίρη (το πάρκο μπροστά στον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου στο Ελευθέριο φέρει το όνομά του), η θυσία τους παρέμεινε αδικαιολόγητα άγνωστη και ερμητικά σφραγισμένη για χρόνια στο, ανεκτίμητο σε περιεχόμενο, «σεντούκι» της ιστορίας του τόπου μας. Ευτυχώς ο οφειλόμενος σ’ αυτούς φόρος τιμής και ευγνωμοσύνης αποτίεται σταδιακά, έστω και με καθυστέρηση, καθώς άρχισε η ονοματοδοσία στη μνήμη τους οδών στη νεόδμητη περιοχή του Δήμου μας, άνωθεν της εσωτερικής περιφερειακής οδού. Επιπλέον, κατά την εκφώνηση του πανηγυρικού λόγου και την κατάθεση στεφάνων ανήμερα της Εθνικής Επετείου πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια προσκλητήριο νεκρών.
Το μόνο που απομένει είναι να αναγραφούν τα ονόματα των ηρωικώς πεσόντων σε υπάρχον ή σε νέο μνημείο του καλλικρατικού Δήμου, για να (υπεν)θυμίζει σε όλες τις επερχόμενες γενιές τη θυσία τους και τη σημασία αυτής στο διηνεκές.
Στους πεσόντες στης Νίκης τον Αγώνα δόξα και τιμή τούς πρέπει…
Από την ιστοσελίδα του δήμου Κορδελιού Ευόσμου
