Η είδηση είδε το φως της δημοσιότητας στα τέλη της βδομάδας που πέρασε. Ερασιτεχνικά βίντεο (κυρίως από κινητά) κατέγραψαν το τι συνέβη στο Μετρό του Λονδίνου μετά τον τελικό του Λιγκ Καπ, της περασμένης Κυριακής, μεταξύ των δυο ομάδων της πόλης Τσέλι και Τότεναμ. Οπαδοί των δυο ομάδων μετέτρεψαν σε ρινγκ την αποβάθρα ενός σταθμού όταν, περιμένοντας να έρθει το τρένο, συναντήθηκαν και κάποιοι, μάλιστα, εξ αυτών βρέθηκαν στη λάθος πλευρά. Η αστυνομία άργησε να επέμβει, με αποτέλεσμα για αρκετή ώρα οι χούλιγκανς να δίνουν μάχες σώμα με σώμα μεταξύ τους.
Αυτά την περασμένη Κυριακή. Γιατί μια ημέρα πριν, το Σάββατο, και πάλι στο Λονδίνο υπήρξαν έκτροπα όταν οπαδοί της Μίλγουολ (θεωρούνται απ’ τους σκληρότερους στην Αγγλία) επιτέθηκαν και, μάλιστα ως φιλοξενούμενοι, σε αντίστοιχους της Ρόδερχαμ σε αγώνα των δύο ομάδων για τη δεύτερη κατηγορία (Τσάμπιονσιπ).
Σε ένα άλλο περιστατικό, περίπου πριν δυο βδομάδες, οπαδοί της Τσέλσι στο Μετρό του Παρισιού, αυτή τη φορά, κατηγορήθηκαν για ρατσιστικό περιστατικό πριν τον αγώνα της ομάδας τους με την Παρί για το Τσάμπιονς Λιγκ.
Η πραγματικότητα έχει…. αίμα
Φυσικά, τα συγκεκριμένα περιστατικά δεν είναι τα μόνα αλλά αυτά τα πιο σοβαρά των τελευταίων βδομάδων. Άλλωστε, στο νησί της «γηραιάς Αλβιόνας» το… αίμα των οπαδών δε λείπει στους δρόμους και τις παμπ της χώρας πριν ή και μετά από ποδοσφαιρικούς αγώνες. Μάλιστα, την τελευταία διετία καταγράφεται μια έξαρση της οπαδικής βίας, τόσο στις αναμετρήσεις που αφορούν την Πρέμιερ Λιγκ όσο και στις πιο κάτω κατηγορίες. Τα έκτροπα απ’ τους οπαδούς της Μίλγουολ στο Γουέμπλεϊ πριν από τον ημιτελικό του Κυπέλλου, τα αντίστοιχα στο Γκρίφιν Παρκ μεταξύ οπαδών της Μπρέντοφρον και της Πόρτσμουθ αλλά και αυτά που συνέβησαν λίγο πριν το ντέρμπι της Νιούκαστλ με τη Σάντερλαντ, θεωρούνται απ’ τα πλέον σοβαρά, ωστόσο, είναι μόνο μερικά μόνο από τα περιστατικά που έχουν καταγραφεί την τελευταία διετία στα ποδοσφαιρικά δρώμενα της Αγγλίας.
Τα όσα γίνονται στους δρόμους και τις παμπ της Αγγλία, πριν ή και μετά από ποδοσφαιρικές συναντήσεις και μάλιστα όταν υπάρχουν στο πρόγραμμα τα λεγόμενα ντέρμπι (ιδιαίτερα τα γειτονικά), αποδεικνύουν ότι το… αίμα των οπαδών δε λείπει απ’ το κάδρο του αγγλικού ποδοσφαίρου. Παράλληλα, αποτελεί και την πλέον ξεκάθαρη διάψευση του… μύθου, που αρκετοί (ακόμα και στη χώρα μας) έχουν ως …μπούσουλα μιλώντας για τη βία, των περίφημων «μέτρων της Θάτσερ». Μια καραμέλα αρκετά βολική για κάποιους όταν θέλουν να κρίνουν το φαινόμενο της βίας στους αγωνιστικούς χώρους επιδερμικά, αποφεύγοντας να δουν την ουσία και τη σύνδεση του φαινομένου με τις λογικές που επικρατούν σήμερα στο χώρο του επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Σήμερα, το πλέον ξεκάθαρο είναι πως ό,τι και να έγινε επί Θάτσερ, ό,τι και να συνέβηκε μετέπειτα στο αγγλικό ποδόσφαιρο, με τις ακριβές επενδύσεις και την είσοδο των πολυεθνικών, το θέμα της βίας κάθε άλλο παρά εξαλείφθηκε, όπως θέλουν να πιστεύουν πολλοί.
Ο… μύθος των μέτρων
Ο μύθος με την πρώην πρωθυπουργό της Αγγλίας, Μάργκαρετ Θάτσερ, και την καταπολέμηση της βίας ξεκινάει λίγο μετά την τραγωδία στο στάδιο Χέιζελ των Βρυξελλών, όταν 39 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους πριν το τελικό του τότε Κυπέλλου Πρωταθλητριών ανάμεσα σε Λίβερπουλ και Γιουβέντους. Τα αρχικά πορίσματα των αρμοδίων για την τραγωδία επικεντρώθηκαν μόνο στις ευθύνες των μεθυσμένων Άγγλων οπαδών και θα χρειαστεί να περάσουν αρκετά χρόνια ώστε, μετά από επανεξέταση της υπόθεσης, να γίνει λόγος για τις αντίστοιχες της βελγικής αστυνομίας. Μπροστά στη γενική κατακραυγή και θέλοντας να δείξει την πυγμή της για μια σειρά λόγους και θέματα που την απασχολούσαν στο εσωτερικό, η Θάτσερ αποφασίζει τον αποκλεισμό των αγγλικών ομάδων απ’ τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις για μια πενταετία. Κάτι πρωτοφανές για τα μέχρι τότε δεδομένα, αλλά, ωστόσο, δε σταμάτησε τα έκτροπα στα εγχώρια πρωταθλήματα. Παράλληλα, οι αρμόδιοι της αγγλικής κυβέρνησης σχεδιάζουν μια σειρά μέτρα, όλα με κατασταλτικό χαρακτήρα και έμφαση στις μεθόδους της παρακολούθησης και του γενικότερου ελέγχου των μαζών. Μέτρα, βέβαια, που η προοπτική τους δεν ήταν να μείνουν μόνο στο ποδόσφαιρο και φυσικά αποτελούσαν ιδιαίτερα βολική λύση, αν σκεφτεί κάποιος ότι, ένα χρόνο πριν, η μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων (1984) είχε επιφέρει τριγμούς στους κυβερνώντες και την ίδια τη Θάτσερ. Ένα απ’ αυτά τα μέτρα ήταν η περίφημη ηλεκτρονική κάρτα με την ονομασία «Εθνικό Σύστημα Μελών», στην οποία θα καταγραφόταν τα προσωπικά δεδομένα κάθε οπαδού και χωρίς αυτήν δε θα μπορούσε να μπει στο γήπεδο, ενώ σε αυτή θα καταγραφόταν η συμπεριφορά του.
…και το βολικό ψέμα
Το συγκεκριμένο μέτρο, που λίγα χρόνια πριν είχε αποτύχει στην Ολλανδία, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Οργανώσεις δικαιωμάτων, Τύπος και αρκετοί φορείς ξεσηκώθηκαν, θεωρώντας ότι είναι άδικο αφού τσουβαλιάζει τους πάντες, ακόμα και τους απλούς φιλάθλους, δε λύνει το πρόβλημα (αφού άλλωστε οι χούλιγκανς δε θα την προμηθεύονταν), ενώ άφηνε ανοιχτά τα ενδεχόμενα για περαιτέρω εφαρμογή και σε άλλους τομείς. Το θέμα πάγωσε αρχικά, όχι όμως και η πρόθεση των αρμοδίων για να το περάσουν. Απλά έπρεπε να δοθεί η ευκαιρία. Και αυτή δόθηκε μερικά χρόνια μετά, το 1989, με τη νέα τραγωδία στο αγγλικό ποδόσφαιρο στο στάδιο Χίλσμπορο, όταν 96 οπαδοί, κατά σύμπτωση και πάλι της «στιγματισμένης», Λίβερπουλ βρήκαν τραγικό θάνατο αφού ποδοπατήθηκαν στις ασφυχτικά γεμάτες εξέδρες του σταδίου της Σέφιλντ Γιουνάιντεντ, όπου επρόκειτο να διεξαχθεί ο ημιτελικός Κυπέλλου των δυο ομάδων. Η ίδια η Θάτσερ την επόμενη ημέρα, επισκεπτόμενη το χώρο της τραγωδίας, έδωσε το στίγμα για το τι θα ακολουθούσε. Χωρίς ακόμα να έχουν αρχίσει οι έρευνες, μίλησε για μεθυσμένους οπαδούς (ξανά), για άτομα χωρίς εισιτήριο και προκλητικές συμπεριφορές. Η πορεία για το πού θα κατέληγε όλο αυτό είχε μόλις σηματοδοτηθεί… Οτιδήποτε πλέον αποφασιζόταν θα μπορούσε να περάσει σε μια κοινωνία που είχε υποστεί νέο σοκ από ποδοσφαιρική τραγωδία σε λιγότερο από μια πενταετία. Αρκετά χρόνια μετά θα αναδειχθούν οι σοβαρές ευθύνες της αστυνομίας και η αδιαφορία που επέδειξαν στα μέτρα ασφάλειας όταν έβλεπαν τα καραβάνια των οπαδών να μπαίνουν στην εξέδρα, καθώς και μια σειρά άλλων μοιραίων παραλείψεων (κλείσιμο πόρτας κτλ.).
«Θέατρο» τα γήπεδα… πεδίο μάχης τα στενά
Τα όποια μέτρα, κυρίως κατασταλτικά, εφαρμόστηκαν μετέπειτα είχαν την τύχη να πέσουν σε ένα άκρως βολικό και καθοριστικό σημείο για το μέλλον του αγγλικού ποδοσφαίρου και όχι μόνο. Απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ’90, αρχίζει η έξαρση της μεγαλύτερης εμπορευματοποίησης του ποδοσφαίρου, αφού, με αρωγό την τηλεόραση, πολυεθνικές και επιχειρηματίες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για επενδύσεις. Οι οποίες πρέπει να γίνουν, όμως, σ’ ένα προϊόν απαλλαγμένο απ’ τα κακώς κείμενά του, όπως η βία, αφού τα περιστατικά λειτουργούν ανασταλτικά προς την ευρύτερη μάζα των φιλάθλων, που αποτελούν το καταναλωτικό κοινό. Η βελτίωση των συνθηκών στα αγγλικά γήπεδα (π.χ., καθίσματα παντού, απαγόρευση εξέδρας όρθιων, καταστροφή των ξύλινων εξεδρών) ήρθε μαζί με τα πανάκριβα εισιτήρια (κυρίως τα διαρκείας), τις κάμερες παρακολούθησης, την παρουσία σεκιουριτάδων. Ο συνδυασμός ήταν ικανός να αλλάξει την εικόνα και να βγάλει τη βία απ’ το πρώτο πλάνο (γήπεδα), προκειμένου το προϊόν να μοιάζει καθαρό. Το τι γίνεται στις γωνίες, στις παμπ και στους σταθμούς του Μετρό… ενδιαφέρει τους επενδυτές μόνο στην περίπτωση που ξεπεραστούν τα όρια και θιγεί το ίδιο το προϊόν.
