Η Αγκίδα δημοσιεύει το τρίτο μέρος της συνέντευξης που πήρε η Βασιλική Ζησοπούλου από τα παιδιά της θεατρικής ομάδας «Γεια Χαρά»
Βασιλική Ζησοπούλου: Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να κάνω μια ερώτηση, αν δεν έχετε πρόβλημα με αυτό. Δεν είναι απαραίτητο να απαντήσετε. Είναι περισσότερο για σκέψη αυτή η ερώτηση. Δεν ξέρω αν είδατε τελευταία έναν βουλευτή, ο οποίος κατέστρεψε τα έργα ενός ζωγράφου, θεωρώντας ότι είναι προσβλητικά. Σχετικά με αυτό το θέμα πολλοί είπαν ότι καλά έκανε, γιατί η τέχνη πρέπει να έχει όριο, επειδή μετά από ένα σημείο δεν είναι τέχνη, αλλά είναι προσβολή και βρισιά. Λένε επίσης ορισμένοι ότι τέτοιου είδους τέχνη κάνουν κάποιοι μόνο με τη δική μας θρησκεία, αλλά δεν τολμάνε να κάνουν με το Ισλάμ. Να θυμίσω την τρομοκρατική επίθεση στο “Charlie Hebdo” (7/1/2015) και το μακελειό στο θέατρο “Bataclan” (13/11/2015) στο Παρίσι επειδή οι Μουσουλμάνοι προσβλήθηκαν από ένα σκίτσο. Πιστεύετε ότι η τέχνη έχει όριο; Πιστεύετε ότι η τέχνη προσβάλλει; Πιστεύετε ότι κάποιος, όποιος και αν είναι αυτός, έχει το δικαίωμα να μπαίνει σε ένα δημόσιο χώρο και να καταστρέφει ένα έργο τέχνης;
Δημήτρης: Εγώ θεωρώ ότι η τέχνη δεν έχει όρια και ότι μπορεί να προσβάλει. Βασικά θεωρώ ότι ο καθένας μπορεί να προσβληθεί με ότι θέλει και τέλος πάντων σίγουρα δεν έχει δικαίωμα να μπει είτε σε δημόσιο είτε σε ιδιωτικό χώρο και να καταστρέψει οτιδήποτε. Νομίζω ότι είναι από όλους κατακριτέο. Ναι, υπάρχουν άτομα που του είπαν μπράβο. Πάντα θα υπάρχουν αυτοί. Καλά κάνουν και το πιστεύουν αυτό. Εγώ πιστεύω ότι η τέχνη δεν έχει όρια. Όταν είχε γίνει αυτό, όλοι πήγαιναν και ορίζανε τι είναι τέχνη. Και άνθρωποι της τέχνης και άνθρωποι που δεν έχουν ιδέα και ξαφνικά απέκτησαν άποψη. Νομίζω ότι δε μπορεί να ορίσει κανείς τι είναι τέχνη και τι όχι. Δεν μπορώ να ορίσω τι είναι τέχνη. Μόνο ο χρόνος μπορεί. Δηλαδή πολλά πράγματα που τώρα θεωρούνται τέχνη, όταν βγήκανε τα κρίνανε.
Μιχάλης: Πρώτα θα ξεκινήσω με την ερώτηση πλέον τι ορίζουμε ως κράτος. Γιατί κράτος πλέον δε θεωρώ ότι είναι ο κόσμος, ο λαός, αλλά είναι οι 300 που κυβερνάνε. Γιατί δεν το βλέπουμε μόνο στην τέχνη, το βλέπουμε παντού. Άρα βλέπουμε σε οποιοδήποτε μουσείο έργα που μπήκαν με βύσμα, με μέσον. Ας πούμε και αυτό που έγινε τώρα με τις εικόνες. Ο περισσότερος κόσμος ήταν εναντίον αυτού του είδους της τέχνης σε μια χώρα βαθιά θρησκευόμενη, σε μια χώρα που η θρησκεία άλλαξε πολλά πράγματα, σε μια χώρα που είναι ορθόδοξοι χριστιανοί η πλειοψηφία, οπότε αυτό κατά βάση δίνει πολύ μεγάλη βαρύτητα σε αυτή την τέχνη. Δεν είμαι αυτός που θα κρίνει. Δε ξέρω αν ήταν σωστό ή λάθος. Μπορεί να έπραττα το ίδιο εκείνη την στιγμή βλέποντας αυτά τα έργα. Μπορεί και να μην έπραττα το ίδιο. Απλά το θέμα είναι το άλλο μου ερώτημα ότι η τέχνη, δε ξέρω πως να το θέσω σωστά. Δε μπορείς να κάνεις τέχνη το τέλειο. Για έναν άνθρωπο θρησκευόμενο, ο Θεός, η Παναγία, οι Άγιοι, είναι το τέλειο.
Αναστασία Θυμιοπούλου: Άμα ήταν έτσι, δεν θα υπήρχε και η αγιογραφία Μιχάλη.
Μιχάλης: Πώς θα κάνεις όμως αλλαγή στο τέλειο όταν υπάρχει μια εικόνα; Η αγιογραφία όμως βασίζεται στο υπαρκτό πρόσωπο.
Βασιλική Ζησοπούλου: Μία παρένθεση. Οι εικόνες που δημοσιεύθηκαν ήταν εσκεμμένα λανθασμένες. Δεν ήταν αυτές που ήταν στην έκθεση. Επίσης σχετικά με τον Άγιο Χριστόφορο όντως πάρα πολλοί , και Βυζαντινοί και μεταγενέστεροι, τον ζωγραφίζουν με κεφάλι σκύλου.
Γιώργος: Είναι εσφαλμένη αγιογράφηση. Ήταν μια παρεξήγηση επειδή ήταν άσχημος σωματικά και σε συνδυασμό με την περιοχή που καταγόταν απεικονίστηκε έτσι. Αυτό όμως δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτό. Με τον ίδιο τρόπο μπορεί να έχουν αγιογραφηθεί Άγιοι και με άλλους ανορθόδοξους τρόπους μέσα στους αιώνες. Να μην φύγουμε από το ερώτημα. Η καταστροφή ξένης περιουσίας είναι καθ’ όλα κατακριτέα για μένα. Δεν αγγίζουμε κάτι που ανήκει σε άλλον σε καμιά περίπτωση. Προσωπικά, γιατί αυτοπροσδιορίζομαι ως Ορθόδοξος Χριστιανός, εάν συναντούσα τον καλλιτέχνη θα του ζητούσα να μην απεικονίσει ξανά την Παναγία. Θα τον συμβούλευα να μην τα ζωγραφίζει . Ψέματα! Πρώτα απ’ όλα θα τον ρωτούσα τι είναι. Εάν θεωρεί τον εαυτό του Χριστιανό τότε μπορώ να συζητήσω. Εάν δεν τον θεωρεί, μπορεί να κάνει ότι θέλει, έτσι; Εννοώ δεν υπάρχει κοινό πεδίο συζήτησης. Τι να συζητήσουμε;
Μαρία 1: Εγώ θεωρώ ότι η τέχνη έχει όρια. Δε μπορώ να δεχτώ ότι δεν έχει, γιατί και εγώ το έχω ζήσει. Πολλές φορές πάμε να πούμε κάτι ασυναίσθητα πάνω στο θέατρο και μας λέει η κυρία “ξέρεις μην το πεις αυτό, γιατί μπορεί κάποιος να προσβληθεί”. Οπότε δεν δέχομαι να μου λένε ότι η τέχνη δεν έχει όρια και κάτι τέτοιο. Προφανώς και προσβλήθηκα όταν το είδα αυτό και η άποψή μου ισχύει εάν αυτό γινόταν και για οποιονδήποτε άλλο Θεό και όχι μόνο για τον δικό μου. Προφανώς και δεν συμφωνώ που κατέστρεψε το έργο αυτό και επίσης έχω εκνευριστεί και με κάτι άλλο που δεν έχει σχολιαστεί καθόλου γενικά όσες φορές έχω κάνει αυτή την συζήτηση. Ότι εμείς λέμε γενικά πως σαν λαός είμαστε Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Πόσοι άνθρωποι βγήκαν και είπαν μπράβο του που το έκανε, αλλά πόσοι άνθρωποι πήγαν στην εθνική πινακοθήκη; Πόσοι άνθρωποι το είδαν αυτό και δεν είπαν τίποτα; Γι’ αυτό και δε μπορώ να πάρω θέση και δε μπορώ γιατί και εμείς οι ίδιοι λίγο τα θέλουμε αυτά που παθαίνουμε.
Αθηνά: Λοιπόν εγώ θεωρώ ότι είναι πάρα πολύ ευαίσθητο θέμα αυτό. Πιστεύω ότι στην τέχνη δεν υπάρχει όριο, αλλά θα πάω εκεί που πήγε ο Μιχάλης, στο θέμα πολιτικών. Το ότι θίχτηκαν τόσοι πολλοί άνθρωποι, όπως και εγώ η ίδια. Δεν μου άρεσε αυτό, αλλά τέλος πάντων, γιατί το έβαλαν εξαρχής στην πινακοθήκη; Κακώς ο βουλευτής έκανε αυτήν την καταστροφή. Δεν είχε κανένα δικαίωμα να πάει να το καταστρέψει, αλλά, με λίγα λόγια, ας μην το έβαζαν εκεί.
Αναστασία Θυμιοπούλου: Και εγώ πιστεύω ότι η τέχνη δεν πρέπει να έχει όρια. Όχι δεν έχει. Δεν πρέπει να έχει όρια. Μα γι’ αυτό κάνουμε τέχνη, για να ξεπερνάμε τα όρια. Τα όρια του καθένα λοιπόν, όπως είπε και ο Δημήτρης, είναι διαφορετικά. Διαφορετικά αγγίζει η τέχνη τον καθένα. Εγώ, επειδή με πρόσβαλε αυτό, δεν θα επέλεγα να πάω να το δω. Δεν επέλεξα καν να διαβάσω το βιογραφικό του ζωγράφου, δεν επέλεξα καν να δω κανένα άρθρο, δεν επέλεξα καν να δω τις εικόνες του. Δε το επέλεξα. Άρα αυτή την τέχνη δεν την επιλέγω, γιατί αυτή η τέχνη ξεπερνάει τα δικά μου όρια. Τώρα αν κάποιος μπορεί να κρίνει την τέχνη, γιατί την τέχνη την κάνουμε και για τον άλλον, κρινόμαστε δηλαδή, μπορεί να την κρίνει. Έχει το δικαίωμα να την κρίνει. Οποιαδήποτε μορφή τέχνης γίνεται. Αν με ρωτάς για την καταστροφή, διαφωνώ! Γιατί καμία μορφή φασισμού όσο δίκαιο και να έχει, και δεν ξέρω αν ο φασισμός έχει δίκαιο, δεν μπορεί να… εγώ δε μπορώ να την δικαιολογήσω. Και αφού λοιπόν ξέρω ότι υπάρχουν παιδιά εδώ που είναι βαθιά θρησκευόμενα, θα πω ότι φασισμός και χριστιανισμός, παιδιά, δεν συνάδουν. Δεν συμβαδίζουν. Δεν συνυπάρχουν. Γιατί ο ένας σταυρώνει και ο άλλος σταυρώνεται. Βίαιες καταστάσεις δεν πρέπει να υπάρχουν. Το μόνο που μπορείς να πεις είναι “ΔΕΝ ΕΠΙΛΕΓΩ ΤΕΧΝΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ”. Σε οποιοδήποτε τέχνη αυτή είναι η άρνηση μου. Όπως δεν μου αρέσουν και πολύ έντονες ερωτικές ταινίες. Δε τις κρίνω. Δεν λέω να μην υπάρχουν. Τώρα το γιατί κάποιος έβαλε αυτά τα έργα, πρέπει να σκεφτούμε γιατί δεν πάμε να ψηφίσουμε και γιατί το 41% κάνει κουμάντο. Καταλάβατε; Αυτό είναι το θέμα.
Συνέντευξη με τα παιδιά της θεατρικής ομάδας «Γεια Χαρά»
Πρώτο μέρος της συνέντευξης με τα παιδιά της θεατρικής ομάδας «Γεια Χαρά»
Δεύτερο μέρος της συνέντευξης με τα παιδιά της θεατρικής ομάδας «Γεια Χαρά»
Ολόκληρη η συνέντευξη με τα παιδιά της θεατρικής ομάδας «Γεια Χαρά»
