Άρθρο του Μίλτου Τασούλη εν όψει της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Μείωσης Αποβλήτων
Ένα από τα μείζονα ζητήματα των σύγχρονων κοινωνιών είναι η διαχείριση των απορριμμάτων. Τομέας, στον οποίο η χώρα μας έχει κάνει σημαντικά βήματα σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, όχι όμως και σε τοπικό.
Δεν καταφέραμε να καλλιεργήσουμε κοινωνική συνείδηση ορθολογικής διαχείρισης των σκουπιδιών, με αποτέλεσμα οι ανεξέλεγκτες χωματερές να παραμένουν διάσπαρτες, παρά τα τεράστια ποσά που δαπανήθηκαν για να κλείσουν οριστικά και να δημιουργηθούν οργανωμένοι χώροι υποδοχής και διαχείρισης των αποβλήτων.
Επιπλέον, η ανακύκλωση και η επαναχρησιμοποίηση δεν έχουν προχωρήσει ικανοποιητικά σε επίπεδο οικογένειας και νοικοκυριού, ούτε καν Δήμου.
Και η κυκλική οικονομία κάνει δειλά ακόμη βήματα εισόδου στην καθημερινότητά μας.
Είναι κρίσιμο λοιπόν αφενός να δημιουργήσουμε τις αναγκαίες υποδομές για να φτάσουμε στο επίπεδο των άλλων αναπτυγμένων χωρών, αφετέρου να καλλιεργήσουμε τη συνείδηση της ορθολογικής διαχείρισης των απορριμμάτων σε όλη την κοινωνία.
Συναντήθηκα με τον Πρόεδρο του ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας, Μιχάλη Γεράνη, και είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε για όλα αυτά τα ζητήματα και για την προσπάθεια του φορέα να προωθήσει ένα νέο μοντέλο συμπεριφοράς όχι μόνο των πολιτών, αλλά και της Αυτοδιοίκησης απέναντι στο ζήτημα των σκουπιδιών. Ενημερώθηκα για την πορεία του φορέα και τα έργα που είναι σε εξέλιξη στη Θεσσαλονίκη και την Κεντρική Μακεδονία. Το στοίχημα του ΦΟΔΣΑ πλέον είναι η εκτροπή των οργανικών αποβλήτων και θεωρώ πρέπει να συμβάλλουμε όλοι στην Αυτοδιοίκηση στην προσπάθεια αυτή ώστε οι πολίτες να ενημερωθούν και να έχουν στη διάθεσή τους τα κατάλληλα εργαλεία, μπαίνοντας έτσι σε μια νέα εποχή, με πιο καθαρό περιβάλλον, με απόλυτη προστασία της δημόσιας υγείας, σε πιο καθαρές πόλεις, περισσότερο βιώσιμες, με καλύτερη καθημερινότητα και βιοτικό επίπεδο.
Σε αυτή την κατεύθυνση κρίσιμος είναι ο ρόλος των Δήμων. Γι’ αυτό μια σειρά από προγράμματα που “τρέχει” ο ΦΟΔΣΑ πρέπει να τύχουν αξιοποίησης από την πλευρά των δημοτικών αρχών. Το πρόγραμμα της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης, τα προγράμματα κομποστοποίησης, το πρόγραμμα των καφέ κάδων κ.ά. είναι διαθέσιμα, αρκεί ένας Δήμος να ενδιαφερθεί.
Ο Δήμος Κορδελιού – Ευόσμου ως ο δεύτερος μεγαλύτερος της Βόρειας Ελλάδας πληθυσμιακά, έχει την ευθύνη για την ορθή διαχείριση των απορριμμάτων, που παράγονται. Όχι μόνο για όλους τους παραπάνω λόγους, αλλά επιπλέον διότι τα σκουπίδια έχουν και ένα σημαντικό κόστος για τον Δήμο και για τους δημότες και μπορεί αυτό να περιοριστεί σημαντικά, αξιοποιώντας τα διαθέσιμα εργαλεία.
Σήμερα όλοι πληρώνουμε για τα σκουπίδια που παράγουμε. Όχι όμως με δίκαιο τρόπο, επειδή ο υπολογισμός των ανταποδοτικών τελών από τα ηλεκτροδοτούμενα τετραγωνικά ενός κτιρίου και ο προσδιορισμός των τελών απορριμμάτων δεν έχει αναλογικότητα, αντικειμενικότητα και δεν συμβάλλει στην αλλαγή της νοοτροπίας. Όλοι πληρώνουν ανάλογα με το μέγεθος της κατοικίας τους. Στόχος όμως πρέπει να είναι η αποσύνδεση του τρόπου υπολογισμού των ανταποδοτικών τελών από τα ηλεκτροδοτούμενα τετραγωνικά εντός κτιρίου και ο προσδιορισμός των τελών απορριμμάτων να γίνεται ανεξάρτητα από άλλες υπηρεσίες που παρέχονται, αλλά στη βάση της οικογενειακής και ατομικής παραγωγής απορριμμάτων. Αυτό σημαίνει ότι ο τρόπος χρέωσης θα είναι πιο δίκαιος και επιπλέον δεν θα εξισώνονται αδίκως όσοι ενδιαφέρονται για το κοινωνικό σύνολο, για το περιβάλλον, για τον τόπο τους, για το μέλλον των παιδιών τους, με όσους αδιαφορούν.
Υπάρχει πλέον νόμος από το 2021 για το σύστημα ΠΟΠ (Πληρώνω Όσο Πετάω). Οι Δήμοι στη σύνταξη του κανονισμού νέων ανταποδοτικών τελών πρέπει να ενσωματώσουν επαρκή διαβάθμιση των τιμολογίων, όπου οι δημότες θα πληρώνουν ανάλογα με τη ροή των απορριμμάτων.
Πρέπει δηλαδή να φτάσουμε στο σύστημα που έχουν εφαρμόσει εδώ και πολλά χρόνια οι αναπτυγμένοι ευρωπαϊκοί Δήμοι, δίνοντας τη δυνατότητα “προσωποποίησης των απορριμμάτων”. Έτσι θα καλλιεργηθεί και η συνείδηση σε κάθε πολίτη ότι μπορεί να περιορίσει το κόστος για τα σκουπίδια που ο ίδιος παράγει, με μια πέρα για πέρα δίκαιη χρέωση, για την οποία είναι πλήρως ενημερωμένος εκ των προτέρων. Είναι ο τρόπος για να αλλάξουμε τη νοοτροπία στην κοινωνία, για να αποκτήσουμε επιτέλους κι εμείς ό,τι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πολίτες απολαμβάνουν: καθαρότερο και πιο υγιεινό αστικό περιβάλλον. Ένα περιβάλλον που σέβεται τον πολίτη και είναι επόμενο να το σεβαστεί κι αυτός.
Πρόκειται για ένα μέτρο που θα χρεώνει τους καταναλωτές για την ποσότητα των σκουπιδιών που πετούν, ενώ οι Δήμοι θα μπορούν να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη σε όλους όσους παράγουν λιγότερα απόβλητα ή και ανακυκλώνουν περισσότερο. Διότι η επιβράβευση είναι το κλειδί για να προχωρήσει επιτέλους σε σοβαρά ποσοστά και η ανακύκλωση.
Ένα κοινωνικά δίκαιο μέτρο μπορεί να γίνει σεβαστό από κάθε πολίτη, αφού όλοι συνειδητοποιήσουμε ότι όπως πληρώνουμε ανάλογα με το ρεύμα ή το νερό που καταναλώνουμε, έτσι θα πληρώσουμε και για τα σκουπίδια που παράγουμε κι όχι με το τετραγωνικό…
Το πρώτο βασικό βήμα που πρέπει να κάνουν όλοι οι Δήμοι είναι να παρέχουν κίνητρα στους πολίτες για τα υλικά που διαθέτουν οι τελευταίοι σε κεντρικές υποδομές διαχείρισης των Δήμων, όπως είναι τα Πράσινα Σημεία, τα Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ) κτλ. Κίνητρα, όπως εκπτώσεις σε τροφεία παιδικών σταθμών και σε άλλες δημοτικές δραστηριότητες (πολιτισμός, αθλητισμός κ.ά.) ή ακόμη και απευθείας σε χρήμα.
Αναγκαίο είναι να υπάρχει αναλυτική κατάσταση χρέωσης, ώστε κάθε πολίτης να είναι πλήρως ενημερωμένος τι ακριβώς πληρώνει για τα σκουπίδια που ο ίδιος παράγει και πώς μπορεί να ωφεληθεί, ώστε να πληρώνει λιγότερο.
Σε επόμενο στάδιο θα πρέπει ο δημότης να επιλέγει την ποσότητα αποβλήτων που παράγει και για την οποία χρεώνεται, μέσω της χρήσης προσωπικού κάδου αποβλήτων, σε όποια κτίρια αυτό είναι τεχνικά εφικτό (σε πρώτη φάση αυτό μπορεί να εφαρμοσθεί πιλοτικά σε Δήμους ή σε περιοχές Δήμων με μεγάλο αριθμό μονοκατοικιών) ανάλογα με την εκτιμώμενη ποσότητα αποβλήτων που παράγει σε εβδομαδιαία βάση. Και σε αυτή την περίπτωση η αναλογικότητα και η δικαιοσύνη στις χρεώσεις είναι το μεγάλο πλεονέκτημα για να γίνει ένα μέτρο αποδεκτό από την κοινωνία.
H «προσωποποίηση της παραγωγής αποβλήτων», δηλαδή ο προσδιορισμός της ποσότητας των αποβλήτων που παράγει ο κάθε δημότης ανάλογα με τη συμπεριφορά του και τις συνήθειές του και, συγχρόνως, η εφαρμογή του «Πληρώνω Όσο Πετάω» θα λειτουργήσει στην κατεύθυνση της μείωσης παραγωγής αποβλήτων, εφόσον ο κάθε δημότης θα μπορεί αφενός να γνωρίζει τι ακριβώς πληρώνει για τη διαχείριση των αποβλήτων που παράγει και αφετέρου να υιοθετήσει πιο βιώσιμες πρακτικές παραγωγής και διαχείρισης των αποβλήτων του για να μειώσει τις ποσότητές τους και, κατά συνέπεια, τις άμεσες χρεώσεις που τον βαρύνουν. Και επιπλέον θα έχει ένα σοβαρό – και οικονομικό κίνητρο – για να ενισχύσει και να κάνει καθημερινό βίωμα του, καθημερινή συμπεριφορά, την ανακύκλωση, για να περάσουμε κάποια στιγμή σε εύλογο χρονικό διάστημα στην εποχή της κυκλικής οικονομίας, που είναι το μέλλον, είναι η ουσία της “Πράσινης Μετάβασης” και πυλώνας του περιβόητου “Green Deal”, που προωθείται σε όλη την ΕΕ.
Στην αλυσίδα αυτή, ισχυρός κρίκος είναι ο Δήμος, που είναι ο διοικητικός θεσμός πιο κοντά στον πολίτη. Σε μείζονα ζητήματα οφείλουν οι Δήμοι να έχουν αφενός στρατηγική και σχέδιο, αφετέρου βούληση να αξιοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και πόρους. Αν δεν το κάνουν η εικόνα των πόλεών μας δεν θα αλλάξει, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της καθημερινότητας δεν θα επιτευχθεί ποτέ ουσιαστικά. Και δεν θα κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές μια καλύτερη πόλη από αυτή που παραλάβαμε.
Μίλτος Τασούλης
Υποψήφιος Δήμαρχος Κορδελιού – Ευόσμου
“θΕΜΕΛΙΟ στο ΜΕΛΛΟΝ”