Στέκεσαι και κοιτάζεις τα έργα τέχνης που εκτίθενται στο φουαγιέ του δημαρχείου Κορδελιού Ευόσμου με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Τα γιγάντια αντίγραφα των πρωτότυπων έργων κρέμονται στο αίθριο του δημαρχείου Κορδελιού Ευόσμου. Πέφτει η ματιά σου στην Παναγία! Κρέμεται κι η Παναγία της προσφυγιάς της ζωγράφου Κατερίνας Βλαντώνη ανάμεσα στα άλλα έργα! Παναγία Κρεμαστή!
Είχε προσχεδιάσει ο Σύλλογος Ποντίων Ευόσμου «Παναγία Κρεμαστή» τη δημιουργία αυτού του έργου ή συνωμοτήσαν όλες οι δυνάμεις του σύμπαντος και μια Παναγία κρέμεται στην έκθεση της «Παναγίας Κρεμαστής»;! Μια Παναγία ταλαιπωρημένη, απογοητευμένη, προβληματισμένη, πεινασμένη, αποκαρδιωμένη, κυνηγημένη, μια Παναγία που της έχουν σταυρώσει το παιδί, που της έχουν δολοφονήσει το σπλάχνο της. Αγιογραφία χωρίς να έχει την τεχνοτροπία της αγιογραφίας. Αγιογραφία και μάλιστα η πιο ωραία που έχω δει. Μια Παναγία Κρεμαστή Πρόσφυγας. Μια Παναγία που δεν είναι μουγγή. Μια Παναγία που σου μιλάει με τα όμορφα μεγάλα μάτια της, μια Παναγία που ακόμα και μετά από τόση ταλαιπωρία είναι πανέμορφη, μια Παναγία που δεν έχει σφιχτά κλειστά τα χείλη της αλλά που τα έχει ανοιχτά και ακούς τον ψίθυρο: «Γιέ μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, καρδούλα της καρδιάς μου, πουλάκι της φτωχειάς αυλής, ανθέ της ερημιάς μου, Πως κλείσαν τα ματάκια σου και δε θωρείς που κλαίω και δε σαλεύεις, δε γροικάς τα που πικρά σου λέω;»
Καθώς η Παναγία Κρεμαστή της προσφυγιάς, η Παναγία Κρεμαστή Πρόσφυγας θρηνεί, καθώς κοιτάζω τα πανέμορφα δακρυσμένα μάτια της, αναρωτιέμαι για το παιδί που της έχουν σταυρώσει. Δίπλα της κρέμεται ένα παιδάκι. Άραγε αυτό το παιδί θρηνεί; Άραγε αυτό το παιδί της έπνιξαν στα νερά του Αιγαίου; Δεν θρηνεί γι’ αυτό το παιδί η Παναγία Κρεμαστή Πρόσφυγας. Αυτό το παιδί είναι ζωντανό. Το ζωγράφισε ο Νάσος Χαλκίδης λίγες ώρες αφού το «ψάρεψαν» οι διασώστες από τα κρύα νερά του Αιγαίου, λίγες ώρες αφότου γλίτωσε από σίγουρο θάνατο. Ένας μικρός Χριστός. Μια ακόμα αγιογραφία που δεν είναι όμως αγιογραφία αλλά είναι η πιο όμορφη αγιογραφία που έχω δει, μετά από αυτήν της Παναγίας Κρεμαστής Πρόσφυγα. Όμως δεν μπορεί να είναι αυτό το παιδί της Παναγίας Κρεμαστής Πρόσφυγα! Είναι ζωντανό και δεν είναι Ελληνόπουλο. Είναι Συριόπουλο. Μπορεί ένα Συριόπουλο να είναι ο μικρός Χριστός;!
Με κοιτάζει στα μάτια η Παναγία Κρεμαστή Πρόσφυγας, μου χαμογελάει! Κάτω από την ταλαιπωρία διακρίνω ένα πικρό χαμόγελο.
– Κι ο Χριστός Εβραίος ήταν!
Εβραίος ο Χριστός;! Είχα αρχίσει να ξεχνάω πως ο Χριστός μας δεν είναι Έλληνας σαν κι εμάς! Συνέχισα να στέκομαι μπροστά της και να αναζητώ το όνομα του παιδιού της. Να το έλεγαν Γιωρίκα, να το έλεγαν Πανίκα, πώς να έλεγαν το παιδί της Παναγίας Κρεμαστής Πρόσφυγα;!
– Αϊλάν! Αϊλάν έλεγαν το παιδί μου, ξαναμίλησε η Παναγία!
Τρόμαξα. Τρόμαξα γιατί αυτήν τη φορά έδειχνε θυμωμένη. Δεν καταλάβαινα γιατί θύμωσε… διάβασε τη σκέψη μου…
– Επειδή ναι και καλά το παιδί που μου σταύρωσαν έπρεπε να έχει το όνομα της φυλής σου. Επειδή ξεχνάς ότι Εβραία είμαι κι εγώ. Γι’ αυτό…
Κι αυτό το είχα θάψει βαθιά στη μνήμη μου. Η Παναγιά μας είναι Εβραία! Η Παναγιά μας δεν είναι Ελληνίδα. Όμως εκεί στον Πόντο ταυτίστηκε με τους Πόντιους… Πάλι διάβασε τη σκέψη μου…
– Τότε σκότωναν το παιδί μου στον Πόντο. Αλλά πριν και μετά και στους αιώνες των αιώνων σταύρωσαν και σταύρωσαν παιδιά μου οι σταυρωτήδες σε όλη τη γης. Εβραία λοιπόν με τους Εβραίους κυνηγημένους, Πόντια με τους Πόντιους κυνηγημένους, Σύρια με τους Σύριους κυνηγημένους…
«Γιε μου, αν δε σου ’ναι βολετό να ’ρθεις ξανά σιμά μου, πάρε μαζί σου εμένανε, γλυκειά μου συντροφιά μου. Κι αν είν’ τα πόδια μου λιγνά, μπορώ να πορπατήσω κι αν κουραστείς, στον κόρφο μου, γλυκά θα σε κρατήσω» συνέχισε τον θρήνο της η Παναγία καθώς εγώ αναρωτιόμουν τι περίεργες δυνάμεις συνηγόρησαν για να στέκομαι μπροστά της, για να μου μιλάει και για να μου δημιουργεί όλη αυτήν την ταραχή…
– Επειδή σταυροκοπιέσαι και κλαις υποκριτικά κάθε μεγάλη Πέμπτη για το παιδί που μου σταύρωσαν δύο χιλιάδες χρόνια πριν, αλλά τρυπάς με τη λόγχη το πλευρό των παιδιών μου που τα σταυρώνουν κάθε μέρα…
Τινάχτηκα. Έκανα ένα βήμα πίσω. Η Παναγία Κρεμαστή Πρόσφυγας είχε πλέον αγριέψει. Δεν καταλάβαινα γιατί. Ίσως να είχε δίκιο πως ήμουν υποκριτής. Δεν καταλάβαινα όμως τι ζητούσε από μένα. Δεν καταλάβαινα καν γιατί ήρθε σ’ εμένα. Δεν καταλάβαινα αν ήταν μεταμορφωμένη η Παναγία Κρεμαστή ή κάποια άλλη Παναγία ή κάποια άλλη δύναμη…
– Εγώ είμαι. Εγώ.
– Την εικόνα σου την πήραμε από το μοναστήρι σου μαζί μας, όταν φεύγαμε κυνηγημένοι!
– Μια εικόνα πήρατε, μια εικόνα αφήσατε πίσω θαμμένη. Είμαι αυτή που έμεινε πίσω να την ξεθάψετε για να ξαναγίνετε άνθρωποι…
Ακούστηκαν δυνατές χαρούμενες φωνές. Το παιδικό χορευτικό είχε τελειώσει την παράσταση και έμπαινε στο φουαγέ του δημαρχείου. Τινάχτηκα. Με είχε απορροφήσει ένα όνειρο. Καθώς βάδιζα να βγω από το φουαγέ δεν αντιστάθηκα στον πειρασμό να γυρίσω και να την ξανακοιτάξω. Με κοίταξε, κοίταξε τα παιδιά που φώναζαν χαρούμενα, περήφανα για την παράσταση που έδωσαν. Ώστε δεν ήταν όνειρο τελικά… Τα χείλη της Παναγίας Κρεμαστής Πρόσφυγα ξανάνοιξαν για τελευταία φορά:
– Υπερασπίσου το παιδί… γιατί αν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα!
Σ.